- Ατόν
- Αρχαία αιγυπτιακή θεότητα, που συνδέεται με τη θρησκευτική μεταρρύθμιση που επέβαλε στην Αίγυπτο ο φαραώ Αμένοφις Δ’ (Ακενατόν) κατά την περίοδο της βασιλείας του (περ. 1369-1353 π.Χ.). Η μεταρρύθμιση αυτή αναφέρεται στην εισαγωγή ενός μόνο θεού, του Α. ή του Ηλιακού Δίσκου, δηλαδή της ζωοδότρας δύναμης του ήλιου. Το σύστημα αυτό, μια μορφή ηλιακού μονοθεϊσμού που ονομάστηκε ατονισμός, προσπάθησε να παραμερίσει όλους τους άλλους θεούς, να κλείσει τους ναούς τους και να καταργήσει τις λατρείες τους. Ο νέος τύπος ναού του θεού Α. ήταν ριζικά διαφορετικός από όλους τους παλιούς, αφού δεν υπήρχε λατρευτικό είδωλό του. Τα κίνητρα της αλλαγής, που η έμπνευσή τους ήταν καθαρά αιγυπτιακή, δεν ήταν μόνο θρησκευτικά αλλά και πολιτικά, και εντοπίζονταν στην επιθυμία του φαραώ να απαλλαγεί από τα δεσμά του ιερατείου και να επιβάλει μια ενιαία θρησκεία σε όλο το κράτος του, που τότε εκτεινόταν, εκτός από την Αίγυπτο, στην Ασία και τη Νουβία. Η νέα θεότητα, πνευματική στον μονοθεϊσμό της, ασύλληπτη όμως στα χειροπιαστά αιτήματα μιας λαϊκής φαντασίας, ριζωμένης σε μακραίωνες θρησκευτικές παραδόσεις, ήταν ωστόσο καταδικασμένη να παραμεριστεί, ευθύς μετά τον θάνατο του εμπνευστή της, του ευαίσθητου καινοτόμου φαραώ.
Στήλη αφιερωμένη στον θεό Ατόν, που βρέθηκε στην Τελ ελ-Αμάρνα (Αρχαιολογικό Μουσείο, Κάιρο).
Dictionary of Greek. 2013.